Cinsiyet değiştirme ameliyatı hakkındaki bu makale, dostum ve aynı zamanda da müvekkilim olan M.Y.K.’nın tüm cinsiyet değiştirme operasyonu tıbbi ve hukuki süreci göz önünde bulundurularak yazılmıştır. Cinsiyet değiştirme makalesini okurken daha anlaşılır olabilmesi için ve minik tamamlayıcı bilgiler için dipnotlara dikkat edip dipnotları da okuyarak ilerlemenizi tavsiye ediyorum.
1. Cinsiyet Değiştirme ve Hukuki Tanımlaması
Cinsiyet değiştirme, ait olduğu vücut yapısı ile ruhsal açıdan cinsel kimliğinin örtüşmemesi sebebi ile bireyin ruhsal açıdan cinsel kimliği ile fizyolojik yapısının uyumlu hale getirilmesine yönelik eylemdir. Cinsiyet değişikliği ifadesinin, aslında bir dizi operasyonu içerisinde barındırmakta olduğunu ve esasında bir sürecin tamamını kapsayacak biçimde kullanılan geniş bir ifade olduğunu söyleyebiliriz. Makalenin devamında da bu geniş anlamı ile kullanılacaktır. Öncelikle cinsiyet değişikliği, transseksüel yapıda olan kişiler için söz konusudur. Cinsiyet değişikliğindeki temel amaç kişinin ruhen içinde bulunduğu cinsiyet kimliğinin, o kişinin aynı zamanda sosyal ve fizyolojik açıdan da bir uyum göstermesi şeklinde ifade edilebilir. Bu nedenle söz konusu cinsiyet değişimi, transseksüel yapıda olan yani fizyolojik/biyolojik ve ruhsal açıdan bir uyum göstermeyen bireyin, cinsiyet değimi ile tüm açıdan uyumu yakalaması ve yalnız bireyin manevi mutluluğu değil, aynı zamanda toplumsal açıdan da daha uyumlu ve özgüvenli olacağı sonucuna gelmektedir.
Yürürlükte olan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre ise cinsiyet değişimi, transseksüel[1] yapıda olan ve belirli tıbbi ve hukuki koşulları taşıyan bireyin eylemidir ve madde 40’a göre cinsiyet değişimine dair düzenleme şu şekildedir;
“Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin on sekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu (…)[2] bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.
Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbî yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir.”
Bu makaleyi yazmam konusunda sürecinin her ayrıntısını benimle paylaşan sevgili dostum M.Y. K. ise bu tanımlamayı kendisi için şöyle yapmıştır:
“…ruhum yanlış bedene uğrayarak dünyaya gözümü açtım..”
2. Cinsiyet değişiminin hukuki süreci ve süresi
Cinsiyet değiştirmek isteyen kişi, öncelikle bir tedavi basamağı ile sürecini başlatmaktadır. Tıbbi süreç ile hukuki süreç süreleri değişken olabilmektedir. Bunda kişinin tıbbi durumu, kurumlar içi iş yükü dahi etkilidir. Kişi, öncelikle tedavi sürecini başlatmak için bir Eğitim-Araştırma Hastanesi’nin[3] “Endokrinoloji” bölümüne başvuru yapmalıdır. Endokrinoloji, hormonlar ile ilgilenen bir tıp ve biyoloji dalıdır. Cinsiyet değişimi geçirecek olan kişinin de hormon tedavisini yürütecek olan bölüm burasıdır. Ancak hormon tedavisine başlanabilmesi için ayrıca “aynı” hastanenin Psikiyatri bölümünden de kişinin hasta kaydının oluşturulması gerekmektedir. Kişinin Psikiyatri bölümünde ortalama 2 ay gözlem amaçlı seanslara gitmesi gerekmektedir. Bu Psikiyatri bölümündeki seansların, olması gerektiği gibi sonuçlanması halinde kişiye “cinsel kimlik bozukluğu teşhisi” konulmaktadır. Bu teşhisle birlikte Endokrinoloji bölümünde de kişinin hormon tedavisi süreci başlatılmaktadır. Hormon tedavisi süreci başlamasından sonra kişinin Psikiyatri bölümüyle ilişkisi bitmemektedir. Süreç Endokrinoloji bölümünde kan ve hormon testleri ile ve Psikiyatri bölümünde de gözlemler ile her ay işlemeye devam ederek ilerlemektedir. Doktorların yeterli süre sonundaki gözlemleri sonucunda (bu süre M.Y.K’ nın sürecinde 8 ay idi. Ancak işleyişte 1,5-2 yıla kadar çıktığı süreçler de görülmektedir) kişi “Cinsiyet değişimi ameliyatına izin” için görevli ve yetkili mahkemeye başvuru yaparak ilk hukuki adımını atmakta ve hukuki sürecini böylelikle başlatmaktadır.
Öncelikle kişide aranan hukuki koşullar 18 yaşını “doldurmuş” olmak ve “evli olmamak” şeklindedir. Cinsiyet değiştirme ameliyatına izin için mahkemeye başvuru yapıldığında mahkeme, tıbbi sürecin yürütüldüğü ilgili kurumla yani hastane ile birtakım yazışmalar yapmakta ve bu kişi ilgili belge ve bilgilerin mahkemeye getirtilmesini istemektedir. Burada ilgili kurumdan istenen bilgiler kanunen cinsiyet değişimi için kişide aranan hukuki koşulların o kişide var olup olmadığı ile ilgilidir. Bu hukuki koşullar yani sağlık kurulu raporu için gerekli olan ve mahkemece istenen başlıca koşullar şu şekildedir:
- Kişinin transseksüel yapıda olması
- Cinsiyet değişikliğinin kişinin ruh sağlığı açısından zorunlu olması.
*** Üreme yeteneğinden sürekli olarak yoksun olup olmadığı konusuna bakılmamaktadır. Çünkü eskiden aranan bu koşul 20/3/2018 tarihli ve 30366 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan ve Anayasa Mahkemesi’nin 29/11/2017 tarihli ve E.: 2017/130, K.: 2017/165 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir. Ancak uygulamada mahkemelerin hastanelere yazdığı talep yazılarında ve ilgili kurumun yani hastanelerin mahkemeye sundukları raporlarda halen bu ibarenin yazdığı görülmektedir
Bu 1. ve 2. koşulların istendiğine dair talep yazısının mahkemeye gelmesi zaman almaktadır. Ancak istenirse bu talep yazısı, elden takipli olarak talep edilebilmektedir. Böylelikle işlemler çok daha kısa süre içerisinde tamamlanmakta ve sağlık raporu da hızlıca mahkemeye ulaşmış olmaktadır. Sonrasında ise mahkemece bir duruşma günü tayin edilir. Davanın sonucunda kişi hakkında “cinsiyet değişikliği ameliyatına izin” kararı verilir veya verilmez. Bu karar ile kişi artık “cinsiyet değiştirme ameliyatları”na yasal olarak da hazırdır. Ancak bu ilk hukuki davanın sonucunda cinsiyet değişimi ameliyatına izin verilmez ve mahkemece bir red kararı söz konusu olursa maalesef ki cinsiyet değişimi sürecine başlanamamakta ve/veya devam edilememektedir. Uygulamada bazı durumlarda cinsiyet değişikliğine izin davasında aynı zamanda kişi hakkındaki isim değişikliği için de mahkemece bir karar verildiği görülmektedir.
Hukuki sürecin ilk aşaması olan cinsiyet değişikliğine izin davası sonrasında, söz konusu olacak olan gereken tıbbi müdahalelere izin verilmiş olmaktadır. Gerekli operasyonların tamamlanmasından sonra ise kişinin ikinci ve yeni bir dava açarak bu defa kimliğindeki cinsiyet hanesi ve isim değişikliğini talep etmesi gerekmektedir. Ancak yukarıda söz ettiğim gibi kimi durumlarda mahkemeler hem cinsiyet değişikliğine izin kararı hem de isim değişikliği kararını aynı davada sonuca bağlayabilmektedirler.
Sonuç olarak cinsiyet değiştirme operasyonu kişinin hayatında sadece bir defaya mahsus yapabileceği bir değişim olduğundan ve resmi olarak da sonuç doğurduğundan yalnız mahkeme izni ile ve kanunun öngördüğü belirli hastanelerde yapılacak araştırma sonucunda mümkün olabilmektedir. Bu nedenle söz konusu süreç uzun ve teknik olduğundan, kişinin bu önemli sürecini daha hafif atlatabilmesi açısından hukuki anlamda bir yardım almasını öneriyorum. Bu makaleyi yazmam konusunda sürecini beraber yürüttüğüm sevgili dostum M.Y.K.’ya da bana bu müsaadeyi verdiği için de ayrıca teşekkür ederim.
Cinsiyet değiştirmeyi düşünüyor ve bunun için tıbbi veya hukuki süreçler nasıl olacak, nelerle karşılaşacağım diye merak ediyorsanız beni arayabilir, mail gönderebilir veya iletişim sayfamızdan form doldurabilirsiniz. Türkiye geneli bu konuda yardımcı oluyor ve hukuki danışmanlık veriyoruz.
[1] Transseksüel: Her ne kadar TDK (Türk Dil Kurumu)‘na ait sözlükte “Hormon tedavisi görüp ameliyat olarak cinsiyet değiştiren kişi” olarak tanımlama yapılmışsa da, Türk Medeni Kanunumuzdaki 40.maddeden de anlaşıldığı üzere cinsiyet değişimi ameliyatı yapılmadan önce kişinin transseksüel yapıda olması koşulu aranmaktadır. Bu nedenle kişinin transseksüel yapıda olması demek, o kişinin hormon tedavisine başlamış olduğunu veya ameliyat olduğunu göstermemektedir. Transseksüel yapı, fizyolojik veya biyolojik sebeplerden kaynaklanmaktadır. Hormon tedavisi veya cinsiyet değişimi ameliyatı gibi bir “dış” etkenle ilgili değildir.
[2] 20/3/2018 tarihli ve 30366 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 29/11/2017 tarihli ve E.: 2017/130, K.: 2017/165 sayılı Kararı ile, bu maddenin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “…ve üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu…” ibaresi iptal edilmiştir.
[3] Türk Medeni Kanunu m.40’ta Eğitim-Araştırma Hastanesi olması gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle herhangi bir hastanenin endokrinoloji bölümüne gidilmesi yeterli değildir.
Ben kendimi 10 yaşından itibaren kiz gibi hissetmeye başladım ve annemin kıyafetlerini gitsin.2019 yılına geldiğimde kendimi kadin olmak hayalim oldu.yani bir kadin gibi giyinip ,bir kadin gibi yaşamak istiyom. Bunun için ne yapabilirim
Merhaba, 0537 038 82 08 nolu telefondan arayarak cinsiyet değiştirme davası süreci hakkında avukattan detaylı bilgi alabilirsiniz.
Cinsiyet değiştirmek için ameliyat da dahil olmak üzere hukuki süreci başlatmak istiyorum. Cinsiyet değiştirme ile ilgili bu detaylı yazınızı okuduktan sonra daha da cesaretlendim. Çünkü cinsiyet değiştirmeye dair maalesef düzgün bilgi yok internette ve insan herkesle de paylaşamıyor bu süreci. En kısa süre içerisinde sizinle de randevu alıp daha detaylı bilgi almayı umuyorum.
Size yardımcı olabilmek çok mutlu etti bizi. İstediğiniz zaman arayabilirsiniz.
Merhaba, 19 yaşındayım ve trans bireyim. Cinsiyet değiştirme ameliyatları çok pahalı olduğu için uzun bir süre boyunca mevcut bedenimde kalacağım. Acaba nüfus cüzdanındaki cinsiyet hanesini ameliyat olmadan yalnızca psikiyatri süreci sonrasında değiştirmek mümkün müdür? veya ameliyatsız değiştirmek için yapabileceğim herhangi bir şey var mı?
Maalesef hayır. Mevcut hukuk sistemimizde bu mümkün değil. Ancak eğitim araştırma hastanelerinde sürecinizi başlatabilirsiniz. 05370388208 nolu telefondan da arayarak detaylı bilgi alabilirsiniz.
Acaba telefon üzerinden verdiğiniz danışmanlığın ücreti var mı? Arayıp bilgi almayı çok isterim.
Hukuki metinlerde geçen “Cinsiyet değiştirme” ibaresi politik olarak yanlıştır. Trans kişiler kendilerine atanmış olan yanlış cinsiyet hanesini değiştirmek için dava açıyorlar.
Ben trans aktivist bir kadınım ve transların sürecine ilişkin 2013 yılından beri çalışmalar yürütüyorum.
Bilgi ve deneyimlerimi youtube kanalımda paylaşıyorum ve ayrıca Trans İstanbul İnisiyatifi çatısı altında, transların sürecine yönelik psikososyal destek sağlayan terapi grubunu koordine ediyorum.
Trans İstanbul İnisiyatifi web sayfasına transkimliklervardir adresinden ulaşabilirsiniz.
Merhaba, “cinsiyet değiştirme” teriminin kullanımı konusunda politik ihtilaflar olabilir. Ancak bir avukat olarak cinsiyet değiştirmenin hukuki süreci konusunda yardımcı olabildiğim için hukuki terimini kullanmak mecburiyetindeyim. Aktivist çalışmalarınızı takdir ediyor ve bilgi ve deneyimlerinizi paylaştığınız için teşekkür ediyorum. Hukuki olarak sorularınız ve işbirliğinize her zaman hazırım. Bana 05370388208 nolu telefondan ulaşmanız yeterli olur.
“Üreme yeteneğinden kalıcı olarak yoksun” olma şartı iptal edildi demiştiniz ancak halen bazı raporlarda sunulduğunu da söylediniz. Bu durumda bu şartın sağlanamaması hukuki süreçte onay alınamamasına sebep olabilir mi? Ayrıca kadından erkeğe cinsiyet değişimi için ortalama süre ne kadardır ve fiyatlandırma ne şekilde olmaktadır?
Evet, söz konusu şart iptal edildi ancak yargılamalarda gerek mahkemenin üst yazısında gerekse hastaneden mahkemeye gelen raporda bu hala yazıyor. Ancak hiçbir etkisi yok. Matbu evraklar olarak düşünebilirsiniz. Bu nedenle bu sebepten onay alınamaması söz konusu olmuyor. Diğer taraftan sürecin hangi noktasında olunduğuna bağlı olarak birkaç etmenin değerlendirilmesiyle Avukatlık ücreti belirleniyor. Hangi cinsiyetten hangi cinsiyete değişimin yapıldığı ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Bu konu ile ilgili dilerseniz 05370388208 nolu telefona whatsapptan yazabilir veya [email protected] adresine e-mail göndererek daha detaylı bilgi alabilirsiniz. İyi günler.
Cinsiyet değiştirme ameliyatı avukatı arıyorum. Çünkü bedenimden hoşnut değilim. Ama nasıl hareket etmem lazım, ne yapmam gerekiyor tam bilemiyorum. YAzınızı okdum ve cesaretlendim. Bu konuda bana da yardımcı olabileceğinizi düşünüyorum. En kısa süre içerisinde sizi arayacağım.
Bizi arayıp cinsiyet değiştirme süreçleri ve hukuksal olarak yapabilecekleriniz konusunda bilgi ve destek alabilirsiniz.
Merhaba, 20 yaşında trans erkek bireyim. Cinsiyet değiştirmeyi düşünüyorum, yazıyı okudum. Hormon terapisine başlamak için herhangi bir legal işlem gerekiyor mu? Avukat tutacak VS param yok. Sadece hastane bünyesinde yapılan psikiyatri ve endokrinoloji görüşmeleri yeterli mi?
Merhabalar, süreç hakkında daha detaylı bilgi verebilirseniz yardımcı olmaya çalışırız. 05370388208 nolu telefondan bize ulaşırsanız cinsiyet değiştirme ameliyatı, hormon tedavisi ve diğer tüm hukuki süreçler hakkında ön bilgilendirme alabilirsiniz.